ENO

วันฟ้าใสช่วงสุดสัปดาห์กลางเดือนมกราคมที่ผ่านมา บ้านบ่อสร้างดูผู้คนคึกคักกว่าที่ผ่านมา ถนนถูกปิดเพื่อเป็นพื้นที่สำหรับคนเดิน ร่มสีสันสดใสถูกประดับเหมือนลอยอยู่บนท้องฟ้าพร้อมเวทีการแสดง ร้านค้าในชุมชนนำร่มมาตกแต่งอย่างสวยงาม “เทศกาลร่มบ่อสร้างและหัตถกรรมสันกำแพง ครั้งที่ 34 ” โดยงานปีนี้จัดขึ้นภายใต้แนวคิด “ร่มเย็นด้วยบารมี 9 สู่ 10” ภายในงานได้มีการจัดกิจกรรมต่างๆ มากมาย สาเหตุเริ่มแรกของการจัดงานเทศกาลร่มบ่อสร้างมาจากชาวบ้านที่ทำร่มมีรายได้ต่ำและคิดละทิ้งการทำร่มหันไปประกอบอาชีพอื่น หน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้องจึงได้เข้ามามีบทบาทอนุรักษ์และฟื้นฟู และจัดงานเทศการขึ้นตั้งแต่ปี 2529 จนปัจจุบัน ย้อนอดีตไปประมาณ 200 ปีมาแล้ว ร่มบ่อสร้างเริ่มจาก พระอินถา ภิกษุประจำวัดบ่อสร้าง ธุดงค์ใกล้ชายแดนพม่า มีชาวบ้านใจบุญนำกลดมาถวายเพื่อใช้ป้องกันแดดฝน เมื่อได้เห็นกลดแปลกตามีลักษณะเหมือนร่มใช้กันแดดกันฝนได้ ทำจากวัสดุหาง่ายและพกพาได้สะดวกจึงขอศึกษาวิธีการทำร่มและนำกลับมาเผยแพร่ยังบ้านบ่อสร้าง ชาวบ้านต่างสนใจการเรียนทำร่มเป็นจำนวนมากโดยผู้ชายเรียนการทำโครงร่มโดยใช้ไม้บงหรือไม้ไผ่ ผู้หญิงศึกษาก...

วันฟ้าใสอากาศเย็นสบายกลางเดือนธันวาคม 2559 ช่วงเวลาส่งท้ายปี ผมได้มีโอกาสพานักศึกษา มาศึกษาดูงานเรียนรู้วิถีชุมชน ณ โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่ตามพระราชดำริ ดอยฟ้าห่มปก อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ โครงการนี้เกิดจากพระราชเสาวนีย์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ที่ให้ราษฎรยากไร้และสมัครใจเข้าร่วมโครงการฯ ได้มีที่อยู่ที่ทำกินเป็นหลักแหล่ง พัฒนาคุณภาพชีวิตราษฎรให้ดีขึ้น รวมทั้งบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมตามแนวทางคนอยู่ร่วมกับป่า อนุรักษ์และฟื้นฟูสภาพต้นน้ำให้มีความอุดมสมบูรณ์ โดยมีราษฎร 3 ชนเผ่า อาข่า มูเซอ และลีซอ บนโครงการนั้นชุ่มชื้นมาก ชุ่มชื้นทั้งจากสภาพป่าที่ยังคงเขียวขจีมีสายน้ำไหลเย็นคอยหล่อเลี้ยงป่าและผู้คน ชุ่มชื้นทั้งจากน้ำใจของผู้คน ทั้งจากเจ้าหน้าที่ในโครงการและชาวบ้านที่ดูแลและให้ความรู้พวกเราเป็นอย่างดี “เพราะน้ำคือชีวิต” กิจกรรมที่พวกเรารู้สึกดีแม้จะเป็นการได้ลองทำครั้งแรกและต้องเดินเข้าไปในป่า คือการได้ร่วมแรงร่วมใจสร้างฝายทดน้ำเพื่อนำมาใช้กับชุมชนยามหน้าแล้ง นอกจากนั้นฝายยังทำหน้าที่ช่วยลดการชะล้างพังทลายของดินและลดความรุนแรงของกระ...

ย้อนไปเมื่อวันที่ 5 พฤษภาคม 2557 ณ หมู่บ้านย่านสันกำแพง จำได้ว่าตอนนั้นกำลังอยู่ในห้องน้ำ อยู่ดีๆ ก็รู้สึกตัวโยกไปเอียงมา แอบคิดในใจว่าหรือเราจะหน้ามืด ทันใดนั้นคนในบ้านก็ตะโกนว่า”แผ่นดินไหว” ตอนนั้นทำอะไรไม่ถูกได้แต่รีบหนีออกจากพร้อมอุ้มหมามายืนบนถนนอย่างทุลักทุเล บอกตามตรงว่าทำอะไรไม่ถูก นั้นคือเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ล่าสุดของภาคเหนือ ขนาดแผ่นดินไหว 6.3 ที่มีจุดศูนย์กลางอยู่บริเวณ ตำบลดงมะดะ อำเภอแม่ลาว จังหวัดเชียงราย ซึ่งเป็นแผ่นดินไหวที่เกิดจากการเคลื่อนตัวของกลุ่มรอยเลื่อนพะเยา หากจำกันได้การเกิดแผ่นดินไหวดังกล่าวมีความรุนแรงและเกิดขึ้นใกล้แหล่งชุมชนก่อให้เกิดความเสียหายของสิ่งปลูกสร้างเป็นจำนวนมากโดยเฉพาะ ถนน อาคารและบ้านเรือน ครั้งนั้นเองที่ผู้เขียนรู้เลยว่าพวกเราไม่เคยเรียนรู้และเตรียมพร้อมรับมือกับเหตุการณ์แบบนี้เลยทั้งในด้านการป้องกัน และ การปฏิบัติตัวเมื่อเกิดแผ่นดินไหว ถัดมาแค่หนึ่งปีผมเจอแผ่นดินไหวจังๆ อีกครั้งตอนอยู่โตเกียว ในวันที่ 25 พฤษภาคม 2558 ขนาดแผ่นดินไหว 5 . 5 ตอนนั้นกำลังเดินออกจากอาคาร Tokyo Skytree ด้วยความแปลกใจว่าทำไมอยู่ดีๆ รถไฟก็หยุดวิ่ง...

สี่ปีผ่านไปกับการย้ายถิ่นจากเมืองกรุงมาอยู่หมู่บ้านจัดสรรแห่งหนึ่งย่านสันกำแพงสายใหม่  สภาพแวดล้อมในโครงการนั้นเงียบสงบตามวิถีชีวิตของผู้คนที่ต้องตื่นเช้าออกไปทำงานเย็นค่ำจึงได้เข้าบ้าน วิถีชีวิตแบบนี้ทำให้ความสัมพันธ์และการรู้จักกันของคนในชุมชนมีลักษณะแบบคนในเมืองใหญ่ไม่ค่อยสนใจกันมากอาจรู้จักเพียงเพื่อนบ้านหลังติดกันเท่านั้น เกือบทุกหมู่บ้านจัดสรรก็มีวิถีชีวิตของผู้คนในลักษณะนี้ แตกต่างกับชุมชนหรือหมู่บ้านในแบบดั้งเดิมที่ไม่ใช่โครงการจัดสรรในแบบทุกวันนี้ คนในชุมชนมีปฏิสัมพันธ์กันมีผู้ใหญ่บ้านหรือหัวหน้าชุมชน มีการกระจายข่าว จับกลุ่มพูดคุย แลกเปลี่ยนสินค้า ช่วยเหลือดูแลกัน แต่ทุกอย่างนั้นถูกปรับเปลี่ยนไปตามยุคสมัย แต่เมือไม่นานมานี้หมู่บ้านจัดสรรที่ผมอยู่เปลี่ยนไปด้วยไลน์ หมู่บ้านจัดสรรที่ผมอยู่ได้เปิดกรุ๊ปไลน์สำหรับค้าขายมาได้ประมาณ 4 เดือน ปัจจุบันมีสมาชิกร่วมกรุ๊ปมากกว่าสี่ร้อยคนเปิดให้ค้าขายเฉพาะคนในหมู่บ้าน เป็นตลาดค้าขายออนไลน์ทีคึกคักตลอดทั้งวัน เป็นเศรษฐกิจชุมชนใหม่ในโลกยุคดิจิตอล เป็นหนึ่งในวิถีเศรษฐกิจพอเพียงโดยใช้โซเชียเน็ตเวิรค์ เริ่มต้นจากคนในหมู่บ้านเอา...